Labels

Veel kinderen hebben er één: een label! ADHD, ADD, dyslexie of  hoogbegaafdheid. Zo is onze zoon K als dyslectisch bestempeld. Dat roept voor mij telkens weer gemengde gevoelens op. Het is fijn dat er specifieke extra aandacht is voor dingen die hij lastiger leert. Maar het is zo definitief, zo een groot statement over een kind in ontwikkeling. K. identificeert zich er ook mee. 'Ik ben dyslectisch', het is iets waar hij bijna trots op is. Dat is hem gedeeltelijk ook wel gegund, het levert hem genoeg ongemak op, dus het mag ook wel eens iets zijn waar je aandacht voor krijgt, dat je speciaal maakt. Beter dan 50 jaar geleden, toen had hij waarschijnlijk het stempel 'dom' gekregen.
Het is vooral het statische, het definitieve van die labels wat me niet zint. Dit leidt al gauw tot conclusies over jezelf, die in de weg kunnen zitten. 'Ik ben dyslectisch, dus ik kan niet spellen, dus ook al probeer ik het, het gaat toch niet lukken.' Volgens de mindset theorie van Carol Dweck is dit een fixed mindset die behoorlijk funest is voor het leerproces. Beter is de gedachte: ik heb op dit moment moeite met leren spellen, maar alles is door hard werken te verbeteren. Hard werken wordt dan niet als straf gezien voor 'iets wat je nou eenmaal hebt', maar als middel waarmee je een doel kunt bereiken.

Bij andere labels geldt dat ook. Zoals bij hoogbegaafdheid. Daar is al heel wat zin en onzin over geschreven op internet. Hoogbegaafdheid wordt vaak geassocieerd met bepaalde persoonskenmerken. Of het voelt als een taboe om erover te praten, omdat er wordt neergekeken op ouders die het label voor hun kind gebruiken, die worden weggezet als strebers, die via de intelligentie van hun kind iets over hun eigen IQ willen zeggen.
Terwijl het er natuurlijk om gaat of er genoeg oog is voor de leerontwikkeling van het kind. Die bepaald niet gebaat is bij een label als 'hoogbegaafd'. Het woord zelf al heeft een definitief karakter, het is een gave, iets intrinsieks, je hebt het of je hebt het niet. Dit is bij uitstek iets wat kinderen onzeker maakt, en daarmee minder gretig om te leren.

Daarom vond ik deze site uit België over hoogbegaafdheid zo'n verademing! Ze zetten het 'meesterschapsmodel' neer, tegenover het vaak gangbare 'mysteriemodel'. Hierin wordt de bron van de ontwikkelingsvoorsprong als onbelangrijk gezien, wat meteen heel veel discussie en emotie overbodig maakt. Vanuit dit model concentreert men zich op het vinden van de best passende onderwijsaanbod. De nadruk ligt op het aanbieden van mogelijkheden om te leren, op de omgeving dus, in plaats van het vormen van een identiteit uit het label.
Ik laat het model hieronder even zien, maar ga vooral wel ook even op hun site kijken, want er staat zoveel zinnigs op!

Tot slot vond ik het volgende verhaal uit Now you see it nog wel heel mooi. De schrijfster praat met een schoolleidster, en ze hebben het over het aantal gelabelde kinderen op school. 'Weet je', zegt de schoolleidster, '26% van de kinderen die hier rond loopt heeft een label. 26%! Maar dat cijfer klopt natuurlijk helemaal niet! Dat moet namelijk 100% procent zijn!'
Ieder kind heeft zijn eigen manier van leren, en de kunst is voor ieder kind het sleuteltje te vinden dat past.